Η υποθερμία είναι η κατάσταση όπου η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος πέφτει κάτω από τους 35°C. Τότε ο οργανισμός δεν μπορεί πια να παράγει όση θερμότητα χάνει, με αποτέλεσμα οι ζωτικές λειτουργίες να αρχίσουν να «κλείνουν»
Είναι επείγον περιστατικό: χωρίς έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανακοπή και θάνατο. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι περίπου 1.500 άνθρωποι τον χρόνο πεθαίνουν από υποθερμία.
Πώς την παθαίνουμε;
Η υποθερμία εμφανίζεται όταν το σώμα εκτίθεται για αρκετό χρόνο σε κρύο περιβάλλον και χάνει θερμότητα πιο γρήγορα απ’ όσο μπορεί να παράγει. Αυτό μπορεί να συμβεί
- σε χαμηλές θερμοκρασίες με αέρα ή υγρασία
- σε βρεγμένα ρούχα ή ιδρωμένο σώμα που κρυώνει
- σε παραμονή σε κρύο νερό
- όταν είμαστε κουρασμένοι, πεινασμένοι ή αφυδατωμένοι
- μετά από κατανάλωση αλκοόλ, που «ξεγελάει» το αίσθημα του κρύου.
Στάδια και συμπτώματα
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το πόσο έχει πέσει η θερμοκρασία του σώματος.
Ήπια υποθερμία (32–35°C)
- έντονο ρίγος
- κρύο, ωχρό δέρμα
- μούδιασμα στα δάχτυλα
- δυσκολία στη συγκέντρωση, «βαριά» ομιλία.
Μέτρια υποθερμία (28–32°C)
- το ρίγος μπορεί να σταματήσει
- μεγάλη σύγχυση, υπνηλία
- αργός σφυγμός και αναπνοή
- αδεξιότητα, δυσκολία στο περπάτημα ή στο δέσιμο των μποτών.
Σοβαρή υποθερμία (<28°C)
- πολύ αργός ή σχεδόν ανύπαρκτος σφυγμός
- απώλεια συνείδησης
- αυξημένος κίνδυνος καρδιακής ανακοπής.
Πρώτες βοήθειες σε ύποπτη υποθερμία
Αν υποπτευθούμε υποθερμία σε κάποιον, αντιμετωπίζουμε την κατάσταση σαν επείγον περιστατικό και ζητάμε άμεσα ιατρική βοήθεια. Παράλληλα
- Μετακινούμε το άτομο απαλά σε πιο ζεστό, προστατευμένο χώρο ή τουλάχιστον το κόβουμε από τον αέρα.
- Αφαιρούμε προσεκτικά τα βρεγμένα ρούχα και τα αντικαθιστούμε με στεγνά, ζεστά στρώματα ρούχων ή κουβέρτες.
- Τυλίγουμε καλά το σώμα, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλιού και του λαιμού.
- Δίνουμε, αν είναι σε εγρήγορση, χλιαρά, γλυκά ροφήματα (όχι αλκοόλ).
- Παρακολουθούμε την αναπνοή· αν δεν αναπνέει, ξεκινάμε ΚΑΡΠΑ και συνεχίζουμε μέχρι να έρθει εξειδικευμένη βοήθεια.
Τι να αποφύγουμε:
- δεν βάζουμε το άτομο σε πολύ ζεστό μπάνιο
- δεν τρίβουμε έντονα τα άκρα
- δεν δίνουμε ποτέ αλκοόλ
όλα αυτά μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση ή να προκαλέσουν καρδιακή αρρυθμία.
Υποθερμία στα χιονοδρομικά κέντρα
Σki, snowboard και ορειβατικές δραστηριότητες γίνονται σε υψόμετρο, κρύο, άνεμο και συχνά με υγρασία – ιδανικό «σκηνικό» για υποθερμία αν δεν είμαστε σωστά προετοιμασμένοι. Ωστόσο, στα οργανωμένα χιονοδρομικά, με καλό εξοπλισμό και καταφύγια, τα περισσότερα περιστατικά που βλέπουμε είναι κακώσεις (π.χ. γόνατα, ώμοι).
Η υποθερμία εμφανίζεται κυρίως
- σε άτομα που μένουν για ώρα ακίνητα μετά από πτώση ή τραυματισμό
- σε παιδιά που παίζουν στο χιόνι με βρεγμένα ρούχα
- σε αναβάτες που χάνονται εκτός πίστας
- σε όσους υποτιμούν τον καιρό ή πίνουν πολύ αλκοόλ πριν/μετά τη βόλτα.
Πρόληψη για σκιέρ και snowboarders
Μπορούμε να μειώσουμε δραστικά τον κίνδυνο με λίγες έξυπνες κινήσεις
- Ντυνόμαστε σε στρώματα (layering): τεχνικό ισοθερμικό, ενδιάμεση στρώση, αντιανεμικό–αδιάβροχο μπουφάν.
- Αποφεύγουμε το βαμβάκι· όταν βραχεί «κολλάει» πάνω στο σώμα και κρυώνει.
- Φοράμε αδιάβροχο παντελόνι, κάλτσες για χιονοδρομία, γάντια, buff/baclava και κράνος.
- Κρατάμε τα ρούχα στεγνά – αν βραχούμε, αλλάζουμε το συντομότερο.
- Κάνουμε συχνά μικρά διαλείμματα σε κλειστό χώρο για ζεστό ρόφημα και σνακ.
- Πίνουμε νερό, γιατί η αφυδάτωση αυξάνει τον κίνδυνο υποθερμίας.
- Δεν βγαίνουμε μόνοι, ενημερώνουμε πάντα κάποιον για τη διαδρομή μας.
- Περιορίζουμε το αλκοόλ μέχρι να τελειώσει η μέρα στο βουνό.
Πότε σταματάμε αμέσως τη δραστηριότητα;
Κόβουμε τη βόλτα και ζητάμε βοήθεια από skipatrol ή γιατρό του κέντρου αν εμφανιστούν:
- έντονο, ανεξέλεγκτο ρίγος
- απώλεια συντονισμού (σκοντάφτουμε, δεν «δένουν» οι κινήσεις)
- δυσκολία λόγου ή ασυνήθιστη σύγχυση
- υπνηλία ή αίσθημα «παράξενης» χαράς/απάθειας.
Όσο πιο νωρίς αναγνωρίσουμε την υποθερμία, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα αντιμετωπίζεται.
